Türk Göç Rejimi ve Göçe Dair Kavramlar Işığında Ahıska Türklerinin Hukuki Statü ve Sorunlarını Anlamak

Tamilla Şahin; Yusuf Alper

doi:10.5281/zenodo.14212776

Yazarlar

Tamilla Şahin Bağımsız Araştırmacı https://orcid.org/0000-0003-0998-6104
Yusuf Alper Bursa Uludağ Üniversitesi https://orcid.org/0000-0003-4007-6758

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.14212776

Anahtar Kelimeler:

Ahıska Türkleri, Türk Göç Rejimi, 3835 s. Kanun.

Özet

Göç, insanların daha iyi yaşam koşulları, güvenlik ve sosyal refah arayışı gibi nedenlerle yaşadıkları yerleri terk etmelerine dayanan, geçmişten günümüze siyasi oluşumların konjonktürel yapısını doğrudan etkileyen önemli bir olgudur. Türkiye, coğrafi konumuna ve sosyokültürel yapısına bağlı olarak tarih boyunca meydana gelmiş pek çok göç hareketinin odağında yer almış bir ülkedir. Bilhassa Türk soylu olan göçmenlere verdiği imtiyazlar, yasayla soydaş olarak adlandırılan topluluklar için Türkiye’yi cazip hale getirmiştir. Bu bağlamda Ahıska Türklerinin, Türk göç rejimi kapsamında ayrıcalıklı bir konuma sahip olduklarından söz edilebilir. Sovyetler Birliği döneminde zorla yerinden edilen Ahıska Türkleri, Türkiye’de 1992 yılında çıkarılan 3835 sayılı “Ahıska Türklerinin Türkiye’ye Kabulü ve İskânına Dair Kanun” ile özel bir hukuki statü elde etmişlerdir. Her ne kadar Ahıska Türkleri bu kanun ile serbest ya da iskânlı göçmen olarak Türkiye’ye yerleşme imkânı bulsalar da Türkiye'deki yerleşim süreçlerinde oturma izni, çalışma izni, diploma denkliği ve vatandaşlık başvuruları gibi konularda ciddi hukuki ve bürokratik sorunlar yaşamaktadırlar.

Referanslar

Ahıska Türklerinin Türkiye’ye Kabulü ve İskânına Dair Kanun - ATTKİDK. [02.07.1992]. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3835.pdf adresinden erişilmiştir.

Aktel, M., ve Kaygısız, Ü. (2018). Türkiye’de göç yönetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 579-604.

Aliyeva Çınar, M. (2022). Sürgünden vatana dönüş serüveni: Bursa’ya yerleşen Ahıska Türkleri. Bursa Atlası içinde (ss. 445-462). Ed. A. Sınar Uğurlu, S. Kırlı. Türk Ocakları Derneği Bursa Şubesi yayınları.

Arı, F. ve Güngör, F. (2022). Ahıska Türklerinin Türkiye’ye göç sonrası sosyal uyum sorunları: Bursa-Gürsu ilçesi örneği. Turkish Studies - Social, 17(6), 1047-1073.

Atatürk’ün söylev ve demeçleri 1-3. (2006). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.

Bauböck, R. (2006). Citizenship and migration – concepts and controversies. In migration and citizenship. Rainer Bauböck (Eds.), pp. 15-31. Amsterdam University Press.

Bayrak, H. C. (2018). Suriyeli mültecilerin sosyal uyumunda sivil toplum kuruluşlarının rolü: İzmir örneği (Yüksek Lisans Tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi.

Boyd, M. (1989). Family and personal networks in international migration: Recent developments and new agendas. The International Migration Review 23(3), 638‒670.

Cenevre Sözleşmesi. (1951). Convention relating to the Status of Refugees. https://www.ohchr.org/sites/default/files/refugees.pdf adresinden erişilmiştir.

Clark, W.A.V., ve Maas, R. (2015). Interpreting migration through the prism of reasons for moves. Population. Space and Place, 21(1), 54‒67.

Danış, D., ve Parla, A. (2009). Nafile soydaşlık: Irak ve Bulgaristan Türkleri örneğinde göçmen, dernek ve devlet. Toplum ve Bilim, 114, 131-158.

Devrisheva, K. (2019). Ahıska Türklerinin bitmeyen göçü. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (45), 333-352.

Durmaz, B. (2015). Sürgün edilmiş topluluklarda etnik sınırlar ve kimlik: Türkiye’de ve ABD’de yaşayan Ahıska Türklerinin karşılaştırmalı analizi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.

Ercan, P. G., ve Kul, S. (2021). Ülkeleri içinde yerinden edilmiş kişilerin ve mültecilerin koruma sorumluluğu çerçevesinde korunması. Uluslararası İlişkiler, 18(71), 1-19.

Ermisch, J. ve Mulder, C.H. (2019). Migration versus immobility, and ties to parents. European Journal of Population 35(3), 587‒608.

Erken, B. (2013). Türkiye’de yabancıların çalışma izinlerine ilişkin kurallar ve uygulaması. Türk İdare Dergisi, 476, 383-414.

Erten, R. (2015). Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu hakkında genel bir değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19(1), 3-52.

European Commission. (2024a). Migration – definition(s). https://ec.europa.eu/home-affairs/pages/glossary/migration_en adresinden erişilmiştir.

European Commission. (2024b). Migrant. https://home-affairs.ec.europa.eu/networks/european-migration-network-emn/emn-asylum-and-migration-glossary/glossary/migrant_en#:~:text=The%20term%20%27migrant%27%20is%20usually%20understood%20to%20cover,improve%20the%20prospect%20for%20themselves%20or%20their%20family adresinden erişilmiştir.

European Commission. (2024c). Forced displacement: Refugees, asylum-seekers, and internally displaced persons (IDPs). https://ec.europa.eu/echo/what/humanitarian-aid/forced-displacement-refugees-asylum-seekers-and-internally-displaced-people-idps_en adresinden erişilmiştir.

European Commission. (2024d). Forced displacement. https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/migration-and-forced-displacement/forced-displacement_en#:~:text=We%20refer%20to%20forced%20displacement%20when%20the%20movement,effects%20of%20climate%20change%2C%20environmental%20degradation%2C%20or%20disasters adresinden erişilmiştir.

Ganiyeva, S. (2012). Ahıska Türklerinin Türkiye’ye göç etmesi ve Türk vatandaşlığına alınması ile ilgili hukuki sorunlar. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(1), 175-199.

Geçici Koruma Yönetmeliği – GKY. [13.10.2014]. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/21.5.20146883.pdf adresinden erişilmiştir.

Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2017). 2016 Türkiye göç raporu. Göç Politika ve Projeleri Dairesi Başkanlığı, T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Yayınları.

Güzel, A. (1988). Vakıfların milli birlikteki rolleri ve hususiyle demir baba türbesi. https://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11352/372/G%C3%BCzel.pdf?sequence=1 adresinden erişilmiştir.

International Organization for Migration- IOM. (2024). Key migration terms. https://www.iom.int/key-migration-terms adresinden erişilmiştir.

İskân Kanunu. [19.09.2006]. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5543.pdf adresinden erişilmiştir.

İslamoğlu, E., ve Öztürk, U. (2020). Türkiye’ye göç eden Ahıska Türklerinin Türkiye işgücü piyasasına entegrasyonu: Bitlis ili örneği. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 37-43.

Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). Dış Göç Politikası, Özel İhtisas Komisyonu Raporu: Ankara https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/DisGocPolitikas%C4%B1OzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf adresinden erişilmiştir.

Kirişçi, K. (2002). Justice and home affairs issues in Turkish-EU relations. TESEV Publications, İstanbul.

Kuzgun, İ. (2012). Türkiye’de Türk kökenli yasa dışı yabancı işgücünün kayıt dışı istihdamı. Avrasya Etütleri, 41(1), 1-26.

Lordoğlu, K. (2005). Türkiye’de yabancıların kaçak çalışması ve bu çalışmaya ilişkin bir araştırma. Toplum ve Bilim, 102, 103-127.

Lozan Antlaşması. (1923). Lozan sulh muahedenamesinin kabulüne dair kanunlar. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc002/kanuntbmmc002/kanuntbmmc00200343.pdf adresinden erişilmiştir.

Mantoo, S. (2023). “Refugees” or “Migrants”? How word choices affect rights and lives. https://www.unhcr.org/news/stories/refugees-or-migrants-how-word-choices-affect-rights-and-lives#:~:text=These%20are%20individuals%20who%20have%20fled%20their%20homes,order%2C%20and%20who%20seek%20safety%20in%20another%20country adresinden erişilmiştir.

McAuliffe, M. (2021). International migration and digital technology: an overview, In Research Handbook on International Migration and Digital Technology, Ed. Maria McAuliffe, pp. 1-13.

Meydan- Larousse (1990). Göç. Meydan larousse büyük lügat ve ansiklopedisi, 5. İstanbul: Meydan Yayınevi.

Nurdoğan, A., ve Öztürk, M. (2018). Geçici koruma statüsü ile Türkiye’de bulunan Suriyelilerin vatandaşlık hakkı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 1163-1172.

Onebunne, J., ve Chukwujekwu, O. (2019). Politics and migration. Journal of African Studies and Sustainable Development, 2(6), 37-44.

Parla, A. (2023). Kırılgan umut: Türkiye’de göç ve aidiyetin sınırları. Çev. Yunus Çetin. İstanbul: İletişim Yayınları.

Resmî Gazete. [10.12.2007]. Milletlerarası Andlaşma. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/12/20071210-1.htm adresinden erişilmiştir.

Sironi, A. C. Bauloz and M. Emmanuel (eds.). (2019). Glossary on migration. International Migration Law, No. 34. International Organization for Migration (IOM), Geneva.

Smits, A. (2010). Moving close to parents and adult children in the Netherlands: The influence of support needs. Demographic Research 22(31), 985‒1014.

Şahin, T. (2023). Ahıska Türklerinin göç, göçmen, sürgün, Vatan ve Türkiye kavramlarıyla ilgili metaforik algıları: Fenomenolojik bir araştırma örneği. International Journal of Social Inquiry, 16(2), 581-601.

Şahin, T. (2024). Ahıska Türkü kadınların işgücü piyasasına katılım ve uyumlarının analizi: Güzellik ve kişisel bakım sektörü – Bursa ili örneği (Doktora Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi.

Şeker, G., Sirkeci, İ., ve Arslan, Ç. (2014). Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu hakkında genel bir değerlendirme. İnsan Hakları Yıllığı, 32, 107-129.

Topçu, D., ve Kaya, K. (2020). Türkiye'deki Ahıska Türklerinin sosyolojik görünümü: İnegöl ilçesi örneği. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ağustos (50), 60-76.

Türk Medeni Kanunu – TMK. [8.12.2001]. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf adresinden erişilmiştir.

Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Kanun. [25.09.1981]. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2527.pdf adresinden erişilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. [18.10.1982]. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 adresinden erişilmiştir.

Uluslararası İşgücü Kanunu – UİK. [28.07.2016]. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6735.pdf adresinden erişilmiştir.

United Nations. (2021). The United Nations Secretary-General's Action Agenda on Internal Displacement. https://www.un.org/en/pdfs/Draft%20SG's%20Action%20Agenda%20for%20consultation_for%20dissemination.pdf adresinden erişilmiştir.

United Nations. (2024). International migration. https://www.un.org/en/global-issues/migration adresinden erişilmiştir.

United Nations High Commissioner for Refugees - UNHCR. (2016). Master Glossary of Terms. https://www.unhcr.org/glossary adresinden erişilmiştir.

United Nations High Commissioner for Refugees - UNHCR. (2024). Internally Displaced People. https://www.unhcr.org/about-unhcr/who-we-protect/internally-displaced-people adresinden erişilmiştir.

Vatansız Kişilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme – VKSİS. [28.09.1954]. https://www.nvi.gov.tr/kurumlar/nvi.gov.tr/mevzuat/nufusmevzuat/milletlerarasi/DigerSozlesmeler/Vatansiz_kisilerin_statusune_iliskin_sozlesme.pdf adresinden erişilmiştir.

Wood, W. B. (1994). Forced migration: Local conflicts and international dilemmas. Annals of the Association of American Geographers, 84(4), 607-634.

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu- YUKK. [04.04.2013] https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6458.pdf adresinden erişilmiştir

Yaldız, F. (2018). Türk kamu yönetiminde ‘soydaş’ sorunsalı: İç politikadan dış politikaya. Amme İdaresi Dergisi, 51(4), 1-20.

Türk Göç Rejimi ve Göçe Dair Kavramlar Işığında Ahıska Türklerinin Hukuki Statü ve Sorunlarını Anlamak

Yazarlar

DOI:

Anahtar Kelimeler:

Özet

Referanslar

İndir

Yayınlanmış

Nasıl Atıf Yapılır

Sayı

Bölüm

Lisans

Bunları yapmakta özgürsünüz:

Aşağıdaki şartlar altında:

Makale Gönder

Dil

Bilgi

Sosyal Medya Hesaplarımız

Ziyaretçilerimiz