Etik Sorumluluklar ve Politikalar

Uluslararası Ahıska Araştırmaları Dergisi’nin, yayın sürecine dâhil olan tüm taraflarının (yayıncı, editör, yazar(lar) ve hakemler) etik ilkelere uygun karar vermesi gerekir. Bu bağlamda Uluslararası Ahıska Araştırmaları Dergisi’ne ait yayın sürecinin tüm bileşenlerinin, Yayın Etiği Komitesi’nin (Committe on Publication Ethics, COPE) (https://publicationethics.org/) kılavuzları ve politikaları doğrultusunda etik ilkelere uyması gerekmektedir.

Sisteme yüklenmiş makaleler, amaç ve kapsam yönünden yayın kurulu tarafından ön incelemeye alınır. Yayına uygun görülen makaleler geniş bir panelden seçilmiş araştırmacılardan oluşan hakemlere gönderilir. Makalelerin değerlendirilmesinde “Kör Hakemlik” politikası uygulanır. Hakemler, çalışmaları değerlendirme sonucunda “kabul”, “düzeltme” veya “ret” kararı verebilirler.

Dergiye gönderilen yazılar, yazım ve yayın ilkelerine uygun olmadığı takdirde yazarına iade edilir.

Yazarlara İlişkin Etik Uygulamalar

Yazarlar şu etik kurallara uygun makale göndermelidir:

Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar, İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması, İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar, Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar için etik kurul izni alınmış olmalıdır. Ayrıca; olgu sunumlarında “Aydınlatılmış onam formu”nun alındığının belirtilmesi, başkalarına ait ölçek, anket, fotoğraf vb. kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi, Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi gerekir. Eğer etik kurul izinlerin alınması gerekli ise, iznin hangi kurumdan, hangi tarihte ve hangi karar veya sayı numarası ile alındığı açıkça sunulmalıdır.

Yazar(lar)dan derleme makaleler için etik kurul onayı istenmez. Bununla birlikte etik kurul kararı gerektirmeyen makalelerde de etik kurul kararının gerekmediği, makalenin son sayfasında ve yöntem bölümünde belirtilmelidir.

Makalelerde intihal gibi etik ihlaller tespit edilirse, makale yazar(lar)ının çalıştığı kuruma bu durum resmi yollardan bildirilir ve makale reddedilir. Dergi, editör ve/veya hakemler tarafından verilen dönütlere göre yazar(lar)dan analiz sonuçlarına ilişkin çıktı dosyalarını isteme hakkına sahiptir.

Uluslararası Ahıska Araştırmaları Dergisi yayın kurallarına göre aday makalelerde benzerlik oranı, yöntem ve kaynakça hariç, tek kaynaktan % 3’ü, toplamda ise %20’yi geçmemelidir.

Uluslararası Ahıska Araştırmaları Dergisi’nde yayınlanması kabul edilen makalelerin telif hakları dergiye ait olmakla birlikte, yayınlanan makalelerin içerikleri ile ilgili her türlü yasal sorumluluk yazar(lar)a aittir.

Ayrıca aşağıda yer alan ilke ve kurallara uyulması beklenmektedir.

  • Aday makale değerlendirme süreci sona ermeden, başka bir dergiye gönderilmemelidir.
  • Çalışmaya akademik desteği olmayan ve konu ile ilişkisi bulunmayan kişilerin yazar olarak yazılmamasına dikkat edilmelidir.
  • Yazarlar hakemlerin talep etmesi halinde gerekli rapor, istatistik, sonuç, gözlem verileri vb. gibi kanıt olabilecek bilgileri ibraz etmekle yükümlüdür.
  • Çalışmalarında hata olduğunu fark eden yazarların dergi editörünü haberdar etmeleri ve bu durumda ya düzeltme hakkı istemeleri ya da makalelerini yayından çekmeleri gerekmektedir.
  • Çalışmaya ilişkin etik kurul raporunun dergiye gönderilmesi yazarlara aittir.
  • İstenmesi halinde çalışmaya ilişkin (gerekiyorsa) ilgili kurumlardan alınan yasal izinlerin sunulması gerekmektedir.

Yayınlanmak üzere gönderilen çalışmaya ilişkin bir çıkar çatışması fark edildiğinde tüm sorumluluk ile gerekli yasal ve idari yükümlülük yazara aittir.

Hakemlere İlişkin Etik Uygulamalar

  • Dergide çift körleme sistemine göre hakemlik uygulanmakta olup, yazarların hakemlerden, hakemlerin de yazarlardan haberdar olması engellenmektedir.
  • Hakemler atanırken gönderilen makale veya çalışma ile doğrudan ilişkili uzmanlara gönderilmektedir.
  • Disiplinler arası çalışmalarda hakem atamaları makalenin içeriğindeki alanlara uygun olarak farklı hakemlere gönderilmekte olup, objektiflik korunmaya çalışılmaktadır.
  • Hakemler 2 asıl 1 yedek olarak değerlendirme yapmak üzere atanır. 2 hakem değerlendirmesindeki görüş farklılığı durumunda 3. hakem devreye girer ve belirleyici olur.
  • Hakemler de yazarlar gibi çıkar çatışması fark ettikleri aşamada dergi yönetimini uyarmakla yükümlüdür.
  • Hakemler tarafından değerlendirme formlarında makalelere ait eksiklikler açıkça ifade edilmeli, gerekçeler iyi belirlenmeli ve yazarlara bu konuda net dönütler verilmelidir.
  • Hakem eleştiri ve önerileri uygun bir üslupla ifade edilmelidir.
  • Hakemlerin kendilerine verilen süre içerisinde değerlendirmelerini tamamlamaları gerekmekte ve burada belirtilen etik sorumluluklara uymaları beklenmektedir.

Editörlere İlişkin Etik Uygulamalar

Editörler derginin işleyişini düzenlerken aşağıda belirtilen kılavuzları dikkate almak ve bu kılavuzlardaki ilkelere bağlı kalmak zorundadır. Zira Editörler dergide basılan tüm makalelerden sorumludur.

  • Dergi Editörleri için Etik Davranışlar ve En İyi Uygulamalar Kılavuzu (COPE Kılavuzu)
  • Dergi Editörleri için Pratik Uygulamalar ve İletişim Kılavuzu (COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors)
  • Dergi Editörleri için En İyi Pratik Uygulamalar Kılavuzu (COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors)

Editör-Hakem İlişkileri

  • Editörler, aday makalelerin doğru hakemlere gönderilmesi konusunda gerekli kontrolleri yapmalıdır.
  • Editörler hakemlerden bir makaleyi değerlendirmeden önce makaleye ilişkin çıkar çatışmaları bulunmadığını belirtmelerini talep etmekle yükümlüdür.
  • Editörler, makalelerin incelenmesinde her türlü takip ve değerlendirme belgelerini hakemlere sağlamakla yükümlüdür.
  • Editörler, hakem değerlendirme sürecinin çifte körleme ile sürdürüldüğünden emin olmalı ve yazarlara hakemleri, hakemlere de yazarları asla beyan etmemelidir.
  • Editörler, hakemlerin zamanında görevlerini yapmalarına ve eksiklikler hakkında geri bildirim sağlamalarına dikkat etmelidir.
  • Editörler, belirli periyotlarda hakemlerin görüşlerini alıp daha iyi bir değerlendirme süreci için veri toplamalıdır.
  • Editörler, nezaket kurallarının ihlali halinde gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
  • Editörler, hakem kurulunu her zaman genişletme eğiliminde bulunmalı ve güncelleme konusunda gerekli çabayı göstermelidir.

Editör Yazar İlişkileri

  • Derginin belirli yazım kuralları vardır ve bu kurallar herhangi bir ikilem yaratmayacak düzeyde açıkça ifade edilmiştir. Editörler, yazım kuralları konusunda yapılan değişiklikleri anında yazarlara bildirmek ve yazım kuralları ilanını yenilemekle mükelleftir.
  • Editörler, gönderilen makaleyi inceler ve ilgili hakemlere iletir.
  • Makalelerin gönderilme tarihi ve yayına kabul edilme tarihi editörler tarafından makalenin başlığında yazılır.
  • Editörler, yazarların makaleye ilişkin sorularına cevap verme yükümlülüğündedir. Makalenin akıbeti hakkındaki sorular editörler tarafından cevaplanır.

Editör-Yayın Kurulu İlişkileri

  • Editörler, editör yardımcıları/alan editörlerine eklemeler yapma ve görevini yerine getirmeyen editör yardımcıları/alan editörlerinin görevine son verme hakkına sahiptir.
  • Editörler tarafından yeni görev alan yayın kurulu üyeleri ve hakemlere, yayın ve yazım kuralları tebliğ edilerek bu kurallara dikkat etmeleri bildirilmelidir.
  • Editör, dergi için görevlendirdiği üyelerinden derginin gelişimini desteklemeleri, hakem atamalarında hassas davranmaları, objektif ilkeleri asla aşmamaları, yazım kurallarında belirlenen mutlak kararları uygulamaları gibi ciddi görevleri yürütmelerini beklemekte olup gerekli kontrolleri yapmak sorumluluğundadır.

İntihal ve Etik Dışı Davranışlar

AHARDE’ye gönderilen aday makaleler “iThenticate ya da Turnitin” programı ile taranmaktadır. Benzerlik oranı yöntem ve kaynakça hariç, tek kaynaktan % 3’ü, toplamda ise %20’yi geçmemesi gerekir. Derginin bu oranı değiştirmesi, yayın kurulunun kararı ile mümkün olabilecektir. Benzerlik oranı yöntem ve kaynakça hariç, tek kaynaktan % 3’ü, toplamda ise %20’yi geçen makaleler yazara geri gönderilir ve düzeltme istenir. On gün içerisinde düzeltilmeyen makaleler tekrar değerlendirmeye alınmaz.

Makalelerde intihal tespit edilirse makale yayımlanmadan geri gönderilir.

Dergide etik dışı davranışlar şu şekilde belirlenmiştir:

  • Haksız yazarlık (Çalışmaya katkıda bulunanların yazılmaması, çalışmaya katkıda bulunmayanların yazılması),
  • Makale tezlerden türetilmiş ya da proje kapsamında yapılmış ise bunun belirtilmemesi,
  • Bir çalışmada sayısal çokluk amacı ile birden çok çalışmaya dönüştürülmek üzere dilimleme yapılması
  • Gönderilen çalışmalara ilişkin çıkar çatışmalarının bildirilmemesi,
  • Çifte körleme sürecinin deşifre edilmesi,
  • Yayınlanan çalışmayı farklı dillerde farklı dergilerde de yayınlatmak.
  • Bir makaleyi aynı anda birden çok dergiye göndermek.
  • Kongre ve sempozyum gibi bilimsel toplantılarda sunulan sözlü bildirilerin makale olarak dergiye gönderildiğinde daha önce sunulduğuna dair bilgi notunu düşmemek.