Çok Dilliliğin Etkileri: Ahıska Türkleri Örneği
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15522105Anahtar Kelimeler:
Çok Dillilik, Ahıska, Ahıska TürkleriÖzet
Çok dillilik, iki ya da daha fazla dilin bireyler tarafından ya da toplum tarafından kullanılmasıdır. Grosjean, (2010) çok dilliliği, kişinin her iki dilini günlük yaşamında farklı amaçlarla, farklı kişilerle, farklı konularda ve farklı dil becerileriyle kullanabilmesidir şeklinde tanımlar. Kişiler ve toplumlar arası etkileşimler sebebiyle çok dilli insan sayısı giderek artmaktadır. Kişilerin aile içinde, iş yerinde, okul ortamında veya alışverişte farklı dilleri konuşmak zorunda kalması da onları çok dilli bireyler yapmaktadır. Tüm bunların yanı sıra savaş, göç, sürgün gibi toplumsal olaylar da bireylerin çok dilli olmalarına sebep olmaktadır. Ahıska Türkleri, 14 Kasım 1944’te bölgede yaşayan Müslüman Türkleri bir tehdit olarak gören Stalin’in aldığı bir kararla bir gece içinde trenle Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’daki köylere sürgün edilmişlerdir. 1944 sürgünü sonrası dünyanın farklı bölgelerine dağılmış olan birçok Ahıska Türkünün gittikleri bölgelere uyum sağlayabilmeleri için en az üç dile hâkim oldukları bilinir. Bu dillerin, büyük çoğunlukla Kazak Türkçesi, Rus dili ve Özbek Türkçesi olduğunu söylemek mümkündür.
Özellikle birinci ve ikinci nesil Ahıska Türkleri her zaman kendi dillerini koruma çabasında olmuşlardır. Fakat yapılan çalışmaların birçoğu göstermektedir ki üçüncü nesil Ahıska Türklerinin özellikle de Rusça dil yeterlilikleri, Türkçeden çok daha iyidir. Bu çalışmada, Ahıska Türklerinin Türkçe dil yeterliliklerinin zayıf olmasının nedenleri üzerinde durulacak ve bu probleme yönelik çözüm önerileri getirilecektir.
Referanslar
Aliyeva Çınar, M. (2021). Ahıska bölgesindeki Gürcülerin konuştuğu Türk ağzı. (2. Baskı). Astana Yayınları.
Aliyeva, M. (2012). Dil ölümü ve Ahıska Türkçesi. https://tehlikedekidiller.com/?p=1108
Arı, F. ve Güngör, F. (2022). Ahıska Türklerinin Türkiye’ye göç sonrası sosyal uyum sorunları: Bursa Gürsu ilçesi örneği. Turkish Studies - Social, 17(6), 1047-1073. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.64737
Bayraktar, R. (2012). Sovyetlerin kurulum sürecinde Stalin’in sürgün kararları: Stalinizim – gulag – reperssiya – ukaz, Türk Yurdu Dergisi, 33(307), 230-238.
Bialystok, E. (2020). bilingual effects on development: Role of language, cultural context, and family background. Developmental Review, 38, 120-145. https://srcd.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-8624.2011.01707.x
Bican, G. (2019). Dil öğretiminde çok dilli bakış açısı, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 52(3), 943-966. https://doi.org/10.30964/auebfd.532374
Bloomfield, L. (1933). Language. Holt.
Boranbayeva, G. S. (2004). SSCB dönemi ve bağımsızlık sonrası Kazakistan Cumhuriyeti’nde Kazak dilinin genel durumu. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 1(1), 20-41. http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/I-1_Kasim2004/03_CTAD_I-1_GBoranbayeva.pdf
Çakır, M. (2002). Almanya'daki çok kültürlü ortamlarda Türkçenin anadili olarak kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 39-57. https://www.academia.edu/2404615/Almanya_daki_%C3%87ok_K%C3%BClt%C3%BCrl%C3%BC_Ortamlarda_T%C3%BCrk%C3%A7enin_Anadili_Olarak_Kullan%C4%B1m%C4%B1_The_Use_of_Turkish_as_the_Mother_Tongue_in_Multicultural_Settings_in_Germany
Çetinkaya, S. (2017). Çok dillilik ve kimlik. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(50), 371-377. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1669
D-AOBM, Öğrenme, Öğretme ve Değerlendirme. (2020). www.coe.int/lang-cefr
De Houwer, A. (2009). Bilingual first language, acquisition. Multilingual Matters.
Demiray, E. (2012). Anavatanlarından sekiz ülkeye dağıtılmış bir halk Ahıska Türkleri. Turkish Studies, 7(3), 877-885. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3704
Devrişeva, F. (2006). Ahıska Türkleri (sözlü bağlamında). [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi Sistemi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=Yp-NHQvKzT9LAwjK3UE1yQ&no=qJbPJM6MWZM3Z6Oe0VRR-A
Ellezoğlu, M., & Çakırgözoğlu, N. (2011). Özbekistan’da yaşayan Ahıskalıların eğitim sorunları, Bizim Ahıska, Üç Aylık Kültür Dergisi, http://www.ahiska.org.tr/?p=394.
Fishman, J. A. (1965). Who speaks what language to whom and when? La Linguistique, 2, 67- 88.
Gökdağ, B. A. (2002). Dil planlaması bağlamında Türk yazı dillerinin görünümü, Türkler. Cilt: 19. Yeni Türkiye Yayınları.
Grosjean, F. (2010). Bilingual: Life and reality. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Haznedar, B. (2021a). İki dillilik ve çok dillilik. Anı Yayıncılık.
Haznedar, B. (2021b). İkidilli ve çok dilli toplumlarda dil öğrenimi. Kesit Yayıncılık.
İnan, K. (2018). Kazakistan’da yaşayan Ahıska Türklerinde Türkçe ana dili bağlılığı. [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Gazi Üniversitesi Akademik Veri Yönetimi Sistemi. https://avesis.gazi.edu.tr/yonetilen-tez/d0f5b787-6f21-4bfa-ab40-5328fac52287/kazakistanda-yasayan-ahiska-turklerinde-turkce-ana-dili-bagliligi
İnan, K. (2020). Kuşak değişkeni açısından Kırgızistan’daki Ahıska Türklerinde iki dillilik, dil seçimi ve dil bağlılığı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(4), 1557-1580. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1498004
İnan, K. ve Demir, N. (2020). Kazakistan’da yaşayan iki dilli Ahıska Türklerinin dil seçimlerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (50), 165-171. https://doi.org/10.21563/sutad.860820
Kara, S. ve Aliyeva Çınar, M. (2024). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen Ahıska Türkü öğrencilerinin konuşma kaygıları. Uluslararası Ahıska Araştırmaları Dergisi (AHARDE), 4(1), 1–16. https://doi.org/10.5281/zenodo.11382172
Karahan, L. (2006). Anadolu ağızlarının sınıflandırılması. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Karatepe, Ç. (2005). Avrupa Konseyi Dil Kriterleri ve Türkiye’de Yabancı Dil Eğitimi Politikalarının Geliştirilmesi, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 1. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/93037
Karcı, D. ve Özdemir, C. (2019). Ahıska Türkçesine Etki Eden Yabancı Diller ve Toplumsal Kimlik. "Innovation Management and Technology in the Era of Globalization" Materials of the VI International Scientific-Practical Conference. Pattaya, Thailand, January 9-11. https://www.academia.edu/100769752/Ah%C4%B1ska_T%C3%BCrk%C3%A7esine_etki_eden_yabanc%C4%B1_diller_ve_toplumsal_kimlik
Karcı, D. ve Çetin, M. (2018). Kazakistan’daki Ahıska Türklerinin dil tercihleri ve kimliklerine etkileri. Kesit Akademi Dergisi, (13), 298-312. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1519899
Kütükçü, M. A. (2005), Uluslararası hukuk çerçevesinde Ahıska Türklerinin anavatanlarına dönüş sorunu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13) , 271-284. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1722241
Önel, K. ve Özdemir, C. (2022). Kazakça ve Türkçedeki benzer ses ve şekildeki kelimelerin Türkçe dinleme ve yazma becerisine etkisi. International Journal of Social Sciences (IJSS)/Uluslararasi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(25), 148-170. https://doi.org/10.52096/USBD.6.25.9
Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç. ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306
TMV. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Programı. Türkiye Maarif Vakfı.
Ültay, E., Akyurt, H., ve Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188- 201. https://doi.org/10.21733/ibad.871703
Yılmaz, M. (2014). İki dillilik olgusu ve Almanya’daki Türklerin iki dilli eğitim sorunu, Turkish Studies, 9(3), 1641-1651. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6216
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Ezgi Dadaş
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
