Uluslararası Ahıska Araştırmaları Dergisi (AHARDE)

“Savaş ve Sürgün Hatıraları (1941-1948)”

Nilüfer Mutlu — 2024-11-30

Okuyuculara sunulan bu kitap, 2. Dünya Savaşı’nda Almanya-Rusya cephesinde, Almanya’ya karşı Rus Ordusu teğmeni olarak savaşan ve savaşın sonuna kadar cephede kalan bir Ahıskalı Türk askerin anılarını içermektedir.

Eser, Ahıskalıların sürgünü, Sovyetler Birliği dönemindeki yaşam, göçler ve yaşadıkları facialar hakkında derinlemesine bilgi sunarak, tarihin sadece siyasi olaylar ve devlet politikalarından ibaret olmadığını, sıradan insanların günlük yaşamlarının da tarih olduğunu gözler önüne serer. Ahıska ağzı ve Azerbaycan Türkçesi karışımı bir dille yazılan ve birçok Rusça kelime içeren bu eser, okuyuculara yazarın yaşadığı dönemin dil ve kültür zenginliğini de aktarmaktadır.

“Ardanuç- Artvin (Merkez)- Posof- Şavşat- Yusufeli Ağızlarında Türkçe Söz Varlığı”

Melihcan Akgül — 2024-11-30

“Ardanuç- Artvin(Merkez)- Posof- Şavşat- Yusufeli Ağızlarında Türkçe Söz Varlığı” Kitabının Tanıtımı

“İshak Paşa Sarayı”

Ayça Deniz Çınar — 2024-11-30

“İshak Paşa Sarayı” Kitabının Tanıtımı

Sabircan Calilov “Türk Dilinin Ahıska Ağzındaki İsimlerin Çekim Özellikleri”

Yasmin Terzioğlu — 2024-11-30

Sabircan Calilov’a ait bu makale, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilimler Akademisi tarafından çıkarılan “Elm” (“Matsne”) dergisinin “Tarih, Dil ve Edebiyat” serisinin 1. sayısında 982 yılında yayımlanmıştır [Сабирджан Джалилов, Особенности склонения имен существительных в месхетском диалекте турецкого языка Известия Академии Наук Грузинской ССР, Серия истории, языка и литературы, N 1, 1982, с. 122-128]. Bu makale yazar tarafından Rusça hazırlanmıştır. Makalede Ahıska ağzındaki örnekler ana dilinde Latin yazısıyla verilmiş ve bu yazı Türkiye Türkçesine aktarılırken ana dilinde verilen örnekler olduğu gibi aktarılmıştır. Ancak bazı fonemler Bakü’de 11 Eylül 2024 tarihinde Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu tarafından kabul edilen Ortak Türk Alfabesine (OTA) göre değiştirilmiştir. Ahıska ağzında kullanılan bu fonemler, Ortak Türk Alfabesindeki fonemlerle sırasıyla şöyle uyarlanmıştır: ӓ - ə, j - y, ž - z, č - ç, ȝ - c, c’ - g, y - ı, š - ş, γ - ğ, ġ - g.

Rostov Bölgesinin Gigant İlçesinde Yaşayan Ahıska Türklerinin Ağzında Kelime Başında “t” ve “d” Patlayıcı Dental Ünsüzler (Ön veriler - Deneysel Fonetik)

Zarema Kochakaeva — 2024-11-30

Ahıska Türklerinin dili bugüne kadar ayrı bir dil olarak kabul edilmediğinden dolayı fonetik, fonoloji, morfofonoloji, morfoloji, kelime bilgisi, kelime oluşumu, söz dizimi gibi alanlarda çalışan dilbilimcilerin ilgisini çekmektedir. Bu çalışmada, Ahıska Türkçesinin, dental patlayıcı ünsüzlerinin boğumlanma ve akustik özelliklerinin analizi yapılmaktadır. Akustik analiz sayesinde, Ahıska Türkçesi modern Türkiye Türkçesinin fonetik sistemi ile karşılaştırılıp aralarındaki benzerlikler ve farklar tespit edilecektir. Araştırma, dilsel çeşitlilik ve fonetik süreçlerin incelenmesine bir katkı sağlayacaktır. Deneysel fonetik alanındaki araştırmanın sonuçları, konuşma tanıma, konuşma sentezi teknolojilerinin ve otomatik çeviri sistemlerinin geliştirilmesinde kullanılabilecektir.

Bu makalede saha çalışmalarında elde edilen Ahıska Türkçesi ünsüzler sistemi üzerindeki bazı gözlemler yer almaktadır.

Türk Göç Rejimi ve Göçe Dair Kavramlar Işığında Ahıska Türklerinin Hukuki Statü ve Sorunlarını Anlamak

Tamilla Şahin — 2024-11-30

Göç, insanların daha iyi yaşam koşulları, güvenlik ve sosyal refah arayışı gibi nedenlerle yaşadıkları yerleri terk etmelerine dayanan, geçmişten günümüze siyasi oluşumların konjonktürel yapısını doğrudan etkileyen önemli bir olgudur. Türkiye, coğrafi konumuna ve sosyokültürel yapısına bağlı olarak tarih boyunca meydana gelmiş pek çok göç hareketinin odağında yer almış bir ülkedir. Bilhassa Türk soylu olan göçmenlere verdiği imtiyazlar, yasayla soydaş olarak adlandırılan topluluklar için Türkiye’yi cazip hale getirmiştir. Bu bağlamda Ahıska Türklerinin, Türk göç rejimi kapsamında ayrıcalıklı bir konuma sahip olduklarından söz edilebilir. Sovyetler Birliği döneminde zorla yerinden edilen Ahıska Türkleri, Türkiye’de 1992 yılında çıkarılan 3835 sayılı “Ahıska Türklerinin Türkiye’ye Kabulü ve İskânına Dair Kanun” ile özel bir hukuki statü elde etmişlerdir. Her ne kadar Ahıska Türkleri bu kanun ile serbest ya da iskânlı göçmen olarak Türkiye’ye yerleşme imkânı bulsalar da Türkiye'deki yerleşim süreçlerinde oturma izni, çalışma izni, diploma denkliği ve vatandaşlık başvuruları gibi konularda ciddi hukuki ve bürokratik sorunlar yaşamaktadırlar.

Ömer Faik Numanzade’nin Çalışmalarında Kadın Sorunu

Fatima Dursunova — 2024-11-30

19. yüzyılın ikinci yarısında Kafkas Müslüman toplumunun hayatında yaşanan nitelikli değişiklikler sonucunda kadınların toplumdaki rolü belirgin bir şekilde artmaya başlar. "Molla Nesreddin dergisi kadınların inzivaya çekilmesi, başörtüsü, talak hakkının verilmesi ve birçok başka konularda makale, fıkra ve hikâye sıkça yayımlar. "Ermeni ve Müslüman Kadınlar" başlıklı makalede, Müslüman kadınlarının başörtüsü Sorunu tartışılır. Ünlü yazar ve gazeteci, "Molla Nesreddin" dergisinin kurucularından biri olan Ömer Faik Numanzade, 24. Suredeki (Nur Suresi), 31. ayete atıfla kadın yüzünün “avret” yeri olmadığına dair beyanda bulunur. Yazar, çalışmalarında, "Kadınlar maruz kaldıkları şiddeti, kendi kaderleri olarak kabul ettikleri sürece, asla bu acılardan kurtulamayacaklar" diye belirtir. Ömer Faik, kadınların eğitim almasını, toplumsal ve siyasi hayata katılmalarını savunur. Müslümanlara kızlarını okullara göndermeleri, onlara eğitim vermeleri çağrısında bulunur. Yazarın fikrince, doğru ahlaki değerler sadece eğitim ve aydınlanma yoluyla aşılanabilir. "Her bir halk, eski gelenek ve göreneklerden kurtulmak için kaderini kendi ellerine almalıdır" diye yazan Ömer Faik, "Cehreçi Hala" (Çıkrıkçı Teyze) takma adıyla da bir dizi makale yayınlayarak Müslüman kadınların hak ve özgürlüklerine değinir. "Hicab Sorunu ve Cevabımız" başlıklı makalesinde kutsal kaynaklardan ve farklı dönemlerdeki seçkin din bilginlerinin eserlerinden alıntılar yapar, yine de başörtüsü sorununu tartışır. Ömer Faik, kadınları sonsuz baskı ve adaletsizliğe mahkûm eden, dini gelenekler adına hareket eden cahil din adamlarına karşı mücadele etmeyi görev bilir. Ömer Faik’in çalışmalarında, Müslüman kadınların toplum yaşamından tecrit edilmesi meselelerine değinilir ve "Kadınların haklarından yoksun olmaları, toplumumuzun en büyük eksikliğidir" fikri dile getirilir.